पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से फाल शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

फाल   संज्ञा

१. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : एक सृष्टिनाशक हिन्दू देवता।

उदाहरण : शंकर की पूजा लिंग के रूप में प्रचलित है।

पर्यायवाची : अंड, अंधकारि, अंबरीष, अक्षतवीर्य, अक्षमाली, अघोरनाथ, अण्ड, अनंगरि, अनंगारि, अनर्थनाशी, अन्नपति, अपराधभंजन, अबलाबल, अब्जवाहन, अमृतवपु, अमोघदंड, अमोघदण्ड, अम्बरीष, अयोनि, अयोनिज, अरिंदम, अर्घेश्वर, अस्थिमाली, अहिमाली, आशुतोष, इंदुशेखर, इन्दुशेखर, उग्रधन्वा, उमाकांत, उमाकान्त, उमेश, कपालपाणि, कपाली, कामारि, कालेश, काशीनाथ, कील, कुंड, कुण्ड, कैलाश नाथ, कैलाशनाथ, गंगाधर, गिरिनाथ, गिरीश, गौरीश, चंद्रशेखर, चन्द्रशेखर, जगद्योनि, जटाधारी, जटामाली, तारकेश्वर, त्रिनेत्र, त्रिपुरांतक, त्रिपुरारि, त्रिपुरारी, त्र्यंबक, त्र्यक्ष, त्र्यम्बक, दुष्काल, देवाधिदेव, देवेश्वर, धूम्र, नंदिकेश्वर, नदीधर, नन्दिकेश्वर, नपराजित, नागी, नाभ, नीलग्रीव, पंचमुख, पंचानन, पञ्चमुख, परंजय, पश, पशुपति, पादभुज, पार्श्ववक्त्र, पिनाकपाणि, पिनाकी, पुद्गल, बीजवाहन, भगाली, भव, भवेश, भालचंद्र, भालचन्द्र, भुवनेश, भूतचारी, भूतनाथ, भूतेश, भोला, भोलानाथ, भोलेनाथ, मंगलेश, महाक्रोध, महादेव, महार्णव, महेश, महेश्वर, मृत्युंजय, यमेश्वर, ययातीश्वर, ययी, योगीनाथ, योगीश, राकेश, रुद्र, वरेश्वर, वसुप्रद, विद्वत्, विभु, विरुपाक्ष, विरोचन, विश्वनाथ, वीरेश, वीरेश्वर, वृषभकेतु, वैद्यनाथ, व्योमकेश, शंकर, शंभु, शङ्कर, शम्भु, शशिधर, शशिभूषण, शारंगपाणि, शारंगपानि, शिखंडी, शिखण्डी, शिव, संवत्सर, सतीश, सद्य, सर्पमाली, सर्व, सवर, सुप्रतीक, सुहृद, स्नेहन, हर

२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : सुपारी के कटे हुए टुकड़े।

उदाहरण : उसने बाजार से सौ ग्राम छालिया मँगाई।

पर्यायवाची : कतरा, छालिया

३. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : नौ प्रकार की दैवी परीक्षाओं या दिव्यों में से एक जिसमें लोहे की तपाई हुई फाल अपराधी को चटाते थे।

उदाहरण : गरम फाल से जीभ जलने पर अभियुक्त को दोषी और न जलने पर निर्दोष समझते थे।

४. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : कुछ विशिष्ट पौधों या फलों के रेशों से बुना हुआ कपड़ा।

उदाहरण : मध्ययुग में रूई से बुने कपड़ों को भी फाल कहते थे।

५. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : कट या टूटकर निकला हुआ अथवा कतर या काटकर निकाला हुआ छोटा टुकड़ा।

उदाहरण : अचानक पत्थर का एक कतरा ज़मीन पर गिरा।

पर्यायवाची : कतरा

६. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / माप

अर्थ : उतनी दूरी जो एक कदम में तय की जाए।

उदाहरण : मेरा घर यहाँ से लगभग आठ-दस क़दम पर है।

पर्यायवाची : कदम, क़दम, डग, पग

ಒಂದು ಪಾದ ತೆಗೆದು ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ ಇಡುವಲ್ಲಿವರೆಗಿನ ದೂರ

ನಮ್ಮ ಮನೆ ಇಲ್ಲಿಂದ ಹತ್ತು ಹೆಜ್ಜೆ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.
ಹೆಜ್ಜೆ

The distance covered by a step.

He stepped off ten paces from the old tree and began to dig.
footstep, pace, step, stride
७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / माप

अर्थ : उतनी दूरी या अंतर जो फलांग से तै की जाए।

उदाहरण : गाड़ी को चार फलांग धकेलने के बाद हम थक गए।

पर्यायवाची : फलाँग, फलांग

८. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : एक उपकरण जिससे मिट्टी आदि खोदकर उठाई जाती है।

उदाहरण : किसान फावड़े से गोबर की खाद उठाकर टोकरी में डाल रहा है।

पर्यायवाची : फावड़ा

A kind of pick that is used for digging. Has a flat blade set at right angles to the handle.

mattock
९. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति
    संज्ञा / भाग

अर्थ : लोहे आदि का वह फल जो हल के नीचे लगा रहता है और जिससे जमीन खुदती या जुतती है।

उदाहरण : जुताई करते समय बैल के पैर में फाल लग गया।

पर्यायवाची : कुस, कुसी, पवीर, हल का फल

ಲೋಹ ಮುಂತಾದವುಗಳಿಂದ ಮಾಡಿದ ಅಲಗನ್ನು ನೇಗಿಲ ಕೆಳ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಜೋಡಿಸಿದ್ದು ಮತ್ತು ಅದರಿಂದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಉಳುಮೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ

ಹೊಲವನ್ನು ಉಳುತ್ತಿರುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿನ ಕಾಲಿಗೆ ಅಲಗೊಂದು ಚುಚ್ಚಿಕೊಂಡಿತು.
ಅಲಗು, ಧಾರೆ

A sharp steel wedge that cuts loose the top layer of soil.

ploughshare, plowshare, share
१०. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : चलने या दौड़ने में एक जगह से पैर उठाकर दूसरी जगह रखने की क्रिया।

उदाहरण : वह जल्दी घर पहुँचने के लिए लंबे-लंबे डग भर रहा था।

पर्यायवाची : कदम, क़दम, डग, पग

ನಡೆಯುವಾಗ ಅಥವಾ ಓಡುವಾಗ ಒಂದು ಜಾಗದಿಂದ ಕಾಲು ತೆಗೆದು ಇನ್ನೊಂದು ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಇಡುವುದು

ಅವನು ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನು ಇಡುತ್ತಾ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾನೆ.
ಹೆಜ್ಜೆ

The act of changing location by raising the foot and setting it down.

He walked with unsteady steps.
step
११. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : एक शस्त्र।

उदाहरण : उसने शत्रु पर फरसे से वार किया।

पर्यायवाची : कुठार, कुलिश, परशु, परसा, फरसा, भलुवा

ಒಂದು ಶಸ್ತ್ರ, ಒಂದು ಆಯುಧ

ಅವನು ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಿಯಿಂದ ಹೊಡೆದ.
ಕೊಡಲಿ, ಪರಶು

A pike fitted with an ax head.

halberd
१२. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : कहीं पहुँचने के लिए उछलने की क्रिया।

उदाहरण : उसने एक ही छलाँग में गेंद पकड़ी।

पर्यायवाची : कुदान, छलाँग, छलांग, फलाँग, फलांग

ಒಂದು ಕಡೆಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ ಸೇರಲು ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಲ್ಲದೆ ಜೋರಾಗಿ ಹಾರುವ ಕ್ರಿಯೆ

ನೆಗೆತ ಕೋತಿಗಳಿಗೆ ಹುಟ್ಟುಗುಣ.
ಎಗರು, ಕುಪ್ಪಳಿಕೆ, ಜಿಗಿತ, ದುಮುಕುವಿಕೆ, ನೆಗೆತ, ಲಂಘನ, ಹಾರಿಕೆ

A light, self-propelled movement upwards or forwards.

bounce, bound, leap, leaping, saltation, spring
१३. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : कृष्ण के बड़े भाई जो रोहिणी के पुत्र थे।

उदाहरण : बलराम शेषनाग के अवतार माने जाते हैं।

पर्यायवाची : अच्युताग्रज, अहीश, एककुंडल, कामपाल, कूटहंता, कूटहन्ता, तालकेतु, तालभृत, तालांक, दाऊ, प्रपाली, प्रियमधु, बकबैरी, बकवैरी, बल, बलदाऊ, बलदेव, बलभद्र, बलराम, मधुप्रिय, यमुनाभिद्, रेवतीरमण, रेवतीश, लांगली, वज्रदेह, संकर्षण, संवर्त्त, सीताधर, सीरी, सौनंदी, सौनन्दी, हलधर

Elder brother of Krishna. An incarnation of Vishnu.

balarama
१४. संज्ञा / सजीव / वनस्पति

अर्थ : एक पौधा जिसके डोडों से रुई निकलती है।

उदाहरण : कपास की रुई बहुत ही उपयोगी है।

पर्यायवाची : अपूरणी, कपास, तुंडकेरिका, तुंडकेरी, तुण्डकेरिका, तुण्डकेरी, नंदनवन, पाटद, बदर, वादरा, स्थूला

ಒಂದು ಗಿಡದ ಮುಂದಿನ ಟೊಗಟೆಯಿಂದ ಹತ್ತಿಯನ್ನು ತೆಗೆಯುತ್ತಾರೆ

ಹತ್ತಿಹಿಂದ ಎಳೆದ ದಾರ ತುಂಬಾ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುವುದು.
ಅರಳೆ, ಕಾರ್ಪಾಸ, ಹತ್ತಿ, ಹತ್ತಿ ಗಿಡ

Erect bushy mallow plant or small tree bearing bolls containing seeds with many long hairy fibers.

cotton, cotton plant
१५. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : रमल में पाँसा आदि फेंककर शुभ-अशुभ बताने की क्रिया।

उदाहरण : वह ज्योतिषी के फाल से बहुत प्रभावित हुआ।

मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।