पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से काल शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

काल   संज्ञा, पुल्लिंग, तत्सम

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय

अर्थ : मिनटों, घंटों, वर्षों आदि में नापी जाने वाली दूरी या गति जिससे भूत, वर्तमान आदि का बोध होता है।

उदाहरण : समय किसी का इंतजार नहीं करता।
आप किस ज़माने की बात कर रहे हैं।
वक़्त कैसे बीतता है, कुछ पता ही नहीं चलता।
वह कुछ देर के लिए यहाँ भी आया था।

पर्यायवाची : अनेहा, अमल, अमस, अर्सा, अवकाश, अवसर, आहर, जमाना, ज़माना, दिन, देर, दौर, दौरान, बेला, वक़्त, वक्त, वेला, व्यक्तभुज, श्राम, समय, समा, समाँ, समां

ನಿಮಿಷ, ಗಂಟೆ, ದಿನ, ವಾರ, ತಿಂಗಳು ಮುಂತಾದವುಗಳ ಗಣನೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು

ನನಗೆ ಆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಸಮಯವಿಲ್ಲ.
ಕಾಲ, ಗಂಟೆ, ಸಮಯ

An amount of time.

A time period of 30 years.
Hastened the period of time of his recovery.
Picasso's blue period.
period, period of time, time period
२. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / ऐतिहासिक युग

अर्थ : इतिहास का कोई ऐसा बड़ा कालमान जिसमें एक ही प्रकार के कार्य, घटनाओं आदि की प्रमुखता हो।

उदाहरण : भक्ति युग हिंदी साहित्य में स्वर्ण युग के नाम से जाना जाता है।

पर्यायवाची : जुग, दौर, युग

ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾಲಮಾನವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿಷಯ ಅಥವಾ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಅಥವಾ ಗುರುತಿಸಲು ಸಹಾಯಕವಾಗುವ ಒಂದು ಕಾಲಮಾನ

ಭಕ್ತಿ ಯುಗವು ಹಿಂದಿ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸುವರ್ಣ ಕಾಲ.
ಯುಗ, ಶಕ

An era of history having some distinctive feature.

We live in a litigious age.
age, historic period
३. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : * इतिहास में लगभग निश्चित समयावधि।

उदाहरण : अकबर के समय में जनता सुखी थी।

पर्यायवाची : समय

४. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय

अर्थ : अंतिम साँस लेने या मरने का समय।

उदाहरण : उसका मृत्यु काल सन्निकट है।

पर्यायवाची : अंत काल, अंतकाल, अंतवेला, अंतसमय, अंतिम समय, अन्त काल, अन्तकाल, अन्तवेला, अन्तसमय, अन्तिम समय, अलप, आई, परांतकाल, परान्तकाल, मरणकाल, मरणघड़ी, मृत्यु काल, मृत्युकाल, मौत

ಬದುಕಿನ ಕೊನೆ, ಮುಕ್ತಾಯ ಅಥವಾ ಅದನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸುವ ಘಟನೆ

ಅವನಿಗೆ ಸಾವು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಅಂತ್ಯ, ಅವಸಾನ, ನಿಧನ, ಮರಣ, ಮೃತ್ಯು, ಸಾವು
५. संज्ञा / अवस्था / भौतिक अवस्था
    संज्ञा / निर्जीव / घटना / प्राकृतिक घटना

अर्थ : शरीर से प्राण निकल जाने के बाद की अवस्था।

उदाहरण : जन्म लेने वाले की मृत्यु निश्चित है।

पर्यायवाची : अंत, अंतिमयात्रा, अंतिमसफर, अत्यय, अनुगति, अन्त, अन्तिमयात्रा, अन्तिमसफर, अवसान, अश्मंत, अश्मन्त, इंतक़ाल, इंतकाल, इंतिक़ाल, इंतिकाल, इन्तक़ाल, इन्तकाल, इन्तिक़ाल, इन्तिकाल, काल-धर्म, कालधर्म, ख़ातमा, ख़ात्मा, खातमा, खात्मा, चिरनिद्रा, दिष्टांत, दिष्टान्त, दीर्घनिद्रा, देहांत, देहान्त, देहावसा, देहावसान, निधन, निपात, पंचता, परलोक गमन, प्राणांत, प्राणान्त, फना, फ़ना, फौत, मरण, महानिद्रा, महापथगमन, महाप्रस्थान, महायात्रा, मृत्यु, मोक्ष, मौत, वफ़ात, वफात, शरीरांत, शरीरान्त, शिवसायुज्य, स्वर्गवास

The event of dying or departure from life.

Her death came as a terrible shock.
Upon your decease the capital will pass to your grandchildren.
death, decease, expiry
६. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : हिंदू धर्म के अनुसार मृत्यु के अधिष्ठाता देवता।

उदाहरण : सती सावित्री ने यमराज से सौभाग्यवती होने का आशीर्वाद प्राप्त कर अपने मृत पति को जीवित करा लिया।

पर्यायवाची : अर्कज, अर्कतनय, काल देवता, जमराज, दंडधर, दंडधार, दण्डधर, दण्डधार, धरम, धरमराज, धर्म, धर्मराज, पितरपति, पितृदैवत, पितृनाथ, पितृराज, पृथिवीपति, प्रेतनाथ, प्रेतनाह, प्रेतपति, महासत्य, मृत्यु देवता, यम, यम देव, यम देवता, यमराज, वैवस्वत, शीर्णपाद

ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ಯಮನು ಮೃತ್ಯುವಿನ ಅಧಿದೇವ

ಸತಿ ಸಾವಿತ್ರಿಯು ಯಮರಾಜನಿಂದ ಸೌಭಾಗ್ಯವತಿಯಾಗುವ ಆಶೀರ್ವಾಧವನ್ನು ಪಡೆದು ಮರಣಹೊಂದಿದ ಪತಿಯ ಜೀವವನ್ನು ಉಳಿಸಿದಳು.
ಇಂದ್ರಿಯನಿಗ್ರಹ, ಮೃತ್ಯುದೇವ, ಮೃತ್ಯುದೇವತೆ, ಯಮ, ಯಮದೇವ, ಯಮರಾಜ

Hindu god of death and lord of the underworld.

yama
७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : ऐसा समय या परिस्थिति जिसमें कोई कार्य या उद्देश्य सहजता से, जल्दी या सुविधा से हो सके।

उदाहरण : इस काम को करने का अवसर आ गया है।

पर्यायवाची : अवसर, औसर, घड़ी, चांस, चान्स, जोग, दाव, दावँ, नौबत, बेला, मुहूर्त, मौक़ा, मौका, योग, वक़्त, वक्त, वेला, समय, समा, समाँ, समां

ಬೇಗ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿಬಿಡಬೇಕೇಂಬುದಕ್ಕಾಗಿ ಅಥವಾ ಬೇಗ ಬೇಗನೆ ಏನನ್ನಾದರೂ ಮುಗಿಸಿಬಿಡಬೇಕೆಂದು ಮಾಡುವ ತವಕ ಅಥವಾ ಅತ್ಯಾತುರ

ಅವನು ಯಾವಾಗಲೂ ಅವಸರ ಮಾಡುವುದರಿಂದಲೇ ನಾನು ಬೇಗನೇ ಹೊರಟುಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತೇನೆ.
ಅವಸರ, ಆತುರ, ತರಾತುರಿ, ತ್ವರೆ, ದಾವಂತ

A suitable moment.

It is time to go.
time
८. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : संस्कृति के इतिहास में वह काल मान जो समय और अवस्था आदि की दृष्टि से अपना एक परिभाष्य या महत्वपूर्ण स्थान रखता हो।

उदाहरण : मैं आपको एक भारतेंदु युग की रचना सुनाता हूँ।

पर्यायवाची : युग

ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಆ ಕಾಲಮಾನದ ಸಮಯ ಮತ್ತು ಅವಸ್ಥೆ ಮೊದಲಾದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನಮ್ಮ ಒಂದು ಪರಿಭಾಷೆ ಅಥವಾ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಇಡಲಾಗುತ್ತದೆ

ನಾನು ನಿಮಗೆ ಬಸವಣ್ಣನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾದ ವಚನಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತೀನೆ.
ಕಾಲ, ಯುಗ, ಸಮಯ

A period marked by distinctive character or reckoned from a fixed point or event.

epoch, era
९. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुणधर्म
    संज्ञा / विषय ज्ञान / भाषा

अर्थ : (व्याकरण में) क्रिया का वह रूप जिससे उसके होने या किए जाने के समय का ज्ञान होता है।

उदाहरण : मुख्य रूप से काल के तीन भेद होते हैं।

(ವ್ಯಾಕರಣದಲ್ಲಿ) ಕ್ರಿಯೆಯ ರೂಪದಿಂದ ಆಗುವ ಅಥವಾ ಮಾಡುವ ಸಮಯದ ಜ್ಞಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ

ಮುಖ್ಯ ರೂಪವಾಗಿ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಭೇದಗಳಿವೆ.
ಅವಧಿ, ಕಾಲ, ವೇಳೆ, ಸಮಯ

A grammatical category of verbs used to express distinctions of time.

tense
मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।