पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से अरिष्ट शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

अरिष्ट   संज्ञा

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / संकल्पना

अर्थ : वह शगुन जो अशुभ का परिचायक हो।

उदाहरण : राम ने ज्यों ही लंका पर चढ़ाई की, लंका में अपशकुन होने लगे।

पर्यायवाची : अपयोग, अपशकुन, अपसगुन, अपसौन, अशकुन, अशुभ शकुन, अशुभ शगुन, असगुन

ಆ ಶಕುನ ಅಶುಭದ ಪರಿಚಯವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ

ಪೂಜೆಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಅರಿಸಿನ-ಕುಂಕುಮ ಬಿದ್ದು ಚೆಲ್ಲಿಹೋದರೆ ಅದನ್ನು ಅಶುಭವೆಂದು ನಂಬಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಅಪಶಕುನ, ಅಶುಭ ಶಕುನ
२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति
    संज्ञा / रूप / द्रव

अर्थ : औषधियों आदि को पानी में उबालकर बनाया हुआ रस।

उदाहरण : वैद्यजी ने रोगी को प्रतिदिन तुलसी की पत्ती का काढ़ा पीने को कहा।

पर्यायवाची : अर्क, काढ़ा, क्वाथ, जोशाँदा

ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕುದಿಸಿ ಮಾಡಿರುವಂತಹ ರಸಮೂಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಟ್ಟಿಯಿಳಿಸಿ ತೆಗೆದ ರಸ

ವೈದ್ಯರು ರೋಗಿಗೆ ಪ್ರತಿದಿನ ತುಳಸಿ ಎಲೆಯ ಕಷಾಯವನ್ನು ಕುಡಿಯುವಂತೆ ಹೇಳಿದರು.
ಕಷಾಯ, ಕಾಢೆ, ಗಿಡಮೂಲಿಕೆ ರಸ
३. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : एक जंगली वृक्ष का फल जिसका उपयोग धोने आदि के लिए किया जाता है।

उदाहरण : रीठा से बाल धोने की कृत्रिम वस्तुएँ बनाई जाती हैं।

पर्यायवाची : अरिष्टक, अरिष्टिका, अरीठा, कत, निर्मली, फलिन, रीठा, रीठी, वेणीग

ಒಂದು ಕಾಡಿನ ಮರದ ಕಾಯಿಯನ್ನು ತೊಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಒಗೆಯಲು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ

ಅಂಟವಾಳದ ಕಾಯಿಯಿಂದ ಕುದಲನ್ನು ತೊಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಅಂಟವಾಳದ ಕಾಯಿ, ಅಂಟವಾಳದ-ಕಾಯಿ
४. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / लता

अर्थ : एक बहुवर्षी,आरोही, औषधीय बेल जिसके पत्ते पान के पत्ते के समान होते हैं।

उदाहरण : गिलोय के पुष्प गुच्छों में और पीले रंग के होते हैं।

पर्यायवाची : अमरा, अमृतलता, अमृतलतिका, अमृतवल्लरी, अमृतसंभवा, अमृतसम्भवा, अमृता, इंदु-रेखा, इंदुरेखा, इन्दु-रेखा, इन्दुरेखा, कुंडलिनी, कुंडली, कुण्डलिनी, कुण्डली, गिलोय, गुडची, गुड़च, गुड़ची, गुड़ुच, गुड़ुची, गुडूची, गुरुच, गुरूच, गुर्च, छिन्ना, तंत्रिका, तन्त्रिका, पित्तघ्नी, मधुपर्णी, वत्सादनी, वरा, शशिलेखा, शुद्ध-वल्लिका, शुद्धवल्लिका, सोमवल्ली

ಒಂದು ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯ ಅದರ ಎಲೆಗಳು ವಿಲೆದೆಯೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ.

ಅಮೃತಬಳ್ಳಿಯ ಹೂವುಗಳು ಇನ್ನೂ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಅಮೃತಬಳ್ಳಿ

A plant with a weak stem that derives support from climbing, twining, or creeping along a surface.

vine
५. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : एक दैत्य जो कंस का सहयोगी था।

उदाहरण : वृषभासुर को कृष्ण ने मारा था।

पर्यायवाची : अरिष्टासुर, वृषभ, वृषभासुर

६. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : एक दैत्य।

उदाहरण : अरिष्ट दैत्यराज बलि का पुत्र था।

७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : अनिष्टग्रहों का योग।

उदाहरण : फलित ज्योतिष के अनुसार अरिष्ट अनिष्टकर होता है।

पर्यायवाची : अरिष्ट योग

८. संज्ञा

अर्थ : अनिष्ट सूचक उत्पात।

उदाहरण : तूफान, भूकम्प जैसे अरिष्ट मानव विकास में बाधक हैं।

पर्यायवाची : अनिष्टकर, अनिष्टकारक

९. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : दवाओं को भिगाकर और धूप में खमीर उठा कर बनाया हुआ एक मद्य।

उदाहरण : अरिष्ट पौष्टिक तथा मादक होता है।

पर्यायवाची : अरिष्ट मद्य

१०. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : एक पौधे का कंद जो मसाले के काम में आता है।

उदाहरण : सीता सब्जी छौंकने के लिए मिर्च, लहसुन आदि काट रही है।

पर्यायवाची : उग्रगंध, उग्रगन्ध, कटुकंद, कटुकन्द, भूतघ्न, मुखदूषी, म्लेच्छकंद, म्लेच्छकन्द, यवनेष्ट, रसायनवर, लहसुन, शुद्धिकंद, शुद्धिकन्द

ಒಂದು ಸಸ್ಯದ ಕಂದಮೂಲ ಮಸಾಲೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆ ಮಾಡುವರು

ಸೀತ ತರಕಾರಿಗಳ ಪಲ್ಯ ಮಾಡಲು ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಿ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ.
ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಿ

Aromatic bulb used as seasoning.

ail, garlic
११. संज्ञा / सजीव / वनस्पति

अर्थ : एक पौधा जिसकी जड़ मसाले के काम में आती है।

उदाहरण : उसने चटनी बनाने के लिए खेत में से हरा लहसुन उखाड़ा।

पर्यायवाची : कटुकंद, कटुकन्द, भूतघ्न, म्लेच्छकंद, म्लेच्छकन्द, यवनेष्ट, रसायनवर, लहसुन, शुद्धिकंद, शुद्धिकन्द

ಮಸಾಲೆಯಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಬಹುದಾದ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಗಿಡ

ಅವನು ಚಟ್ನಿ ಮಾಡಲು ಹೊಲದಿಂದ ಎಳೆಯ ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಗಳನ್ನು ಕಿತ್ತ
ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಿ

Bulbous herb of southern Europe widely naturalized. Bulb breaks up into separate strong-flavored cloves.

allium sativum, garlic
१२. संज्ञा / निर्जीव / स्थान / भौतिक स्थान

अर्थ : वह घर जिसमें रहकर स्त्री बच्चा जनती है।

उदाहरण : प्रसूति गृह स्वच्छ होना चाहिए।

पर्यायवाची : जच्चाखाना, प्रसव गृह, प्रसूति गृह, प्रसूति भवन, सूतकागार, सूतकागृह, सूतिका-भवन, सूतिकागार, सूतिकागृह, सूतिकागेह, सोरी, सोवड़, सोहर, सौर, सौरी

ಹೆರಿಗೆಯಾದ ನಂತರ ಮಗು ತಾಯಿ ಇರುವ ಕೋಣೆ ಅಥವಾ ಮನೆ

ಬಾಣಂತಿಮನೆಯು ತುಂಬಾ ಸ್ವಚ್ಚವಾಗಿರಬೇಕು.
ಬಾಣಂತಿಮನೆ, ಸೂತಕಗೃಹ, ಸೂತಕದಮನೆ, ಸೂತಿಕಾಗೃಹ, ಹೆರಿಗೆಮನೆ

A hospital ward that provides care for women during pregnancy and childbirth and for newborn infants.

maternity ward
१३. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / वृक्ष

अर्थ : एक प्रसिद्ध पेड़ जिसके सभी अंग कड़ुए होते हैं।

उदाहरण : नीम मानव के लिए बहुत ही उपयोगी है।
नीम की दातुन दाँतों को स्वच्छ और निरोगी बनाती है।

पर्यायवाची : कैटर्य, ज्येष्ठामलक, नलदंबु, नलदम्बु, नलिन, निंब, निधमन, निम्ब, नींब, नीम, नीम्ब, पीतसार, पूयारि, प्रभद्र, महातिक्त, यवनेष्ट, रक्तमंजर, वरत्वक, विशीर्णपर्ण, वेणीर, शीर्णदल, शीर्णपत्र, शुकप्रिया, सुमन

ಒಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮರ ಅದರ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗವು ಕಹಿಯಾಗಿರುವುದು

ಬೇವು ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ತುಂಬಾ ಉಪಯೋಗವಾಗಿರುವುದುಬೇವಿನ ಕಡ್ಡಿಯಿಂದ ಹಲ್ಲನ್ನು ಉಜ್ಜಿದರೆ ಹಲ್ಲು ಆರೋಗ್ಯವಾಗಿದ್ದು ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ರೋಗ ಬರದಂತೆ ಮಾಡುವುದು
ನಿಬ್ಬಕ ದಳ, ಬೇವು
१४. संज्ञा / अवस्था / मानसिक अवस्था

अर्थ : मन की वह अप्रिय और कष्ट देने वाली अवस्था या बात जिससे छुटकारा पाने की स्वाभाविक प्रवृत्ति होती है।

उदाहरण : दुख में ही प्रभु की याद आती है।
उनकी दुर्दशा देखकर बड़ी कोफ़्त होती है।

पर्यायवाची : अक, अघ, अनिर्वृत्ति, अलाय-बलाय, अलिया-बलिया, अवसन्नता, अवसन्नत्व, अवसेर, अशर्म, असुख, आदीनव, आपत्, आपद, आपद्, आफत, आफ़त, आभील, आर्त्तत, आर्त्ति, आस्तव, आस्रव, इजतिराब, इज़तिराब, इज़्तिराब, इज्तिराब, ईज़ा, ईजा, ईत, कष्ट, कसाला, कोफ़्त, कोफ्त, क्लेश, तकलीफ, तक़लीफ़, तसदीह, तस्दीह, ताम, दुःख, दुख, दुख-दर्द, दुहेक, दोच, दोचन, परेशानी, पीड़ा, बला, वृजिन

ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಅಪ್ರಿಯ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟ ಕೊಡುವ ಅವಸ್ಥೆ ಅಥವಾ ಅಂಯಹ ಮಾತುಗಳಿಂದ ಪಾರಾಗಲು ಸ್ವಾಭಾವಿಕೆ ಪ್ರವೃತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು

ದುಃಖದಲ್ಲಿ ಇರುವಾಗಲೆ ದೇವರ ನೆನಪಾಗುವುದು
ಕಷ್ಟ, ಕೆಡುಕು, ಚಿಂತೆ, ತೋಡಕು, ದುಃಖ, ವ್ಯಾಕುಲತೆ, ಸಂಕಟ, ಹಾನಿ

The state of being sad.

She tired of his perpetual sadness.
sadness, sorrow, sorrowfulness
१५. संज्ञा / अवस्था / शारीरिक अवस्था / जैविक अवस्था
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य

अर्थ : मथकर मक्खन निकाल लेने पर बचा हुआ दही का पानी।

उदाहरण : श्याम प्रतिदिन सुबह एक गिलास मट्ठा पीता है।

पर्यायवाची : छाछ, तक्र, पादजल, प्राग्राट, मट्ठा, मठा, मलिन, महा, माठा

ಕಡೆದು ಬೆಣ್ಣೆ ತೆಗೆದ ನಂತರ ಉಳಿದಿರುವ ನೀರು ಮಜ್ಜಿಗೆ

ಶ್ಯಾಮನು ಪ್ರತಿದಿನ ಬೆಳ್ಳೆಗೆ ಒಂದು ಲೋಟ ಮಜ್ಜಿಗೆ ಕುಡಿಯುವನು
ಅರಿಷ್ಟ, ಮಜ್ಜಕೆ

Residue from making butter from sour raw milk. Or pasteurized milk curdled by adding a culture.

buttermilk
१६. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुण

अर्थ : वह जिससे किसी का कल्याण, मंगल या हित न हो।

उदाहरण : आप ही इस अमंगल को रोकने का कोई उपाय बताइए।

पर्यायवाची : अकल्याण, अकुशल, अनय, अनहित, अनिष्ट, अनै, अमंगल, अमङ्गल, अशंभु, अशम्भु, अशिव, अशुभ, अश्मंत, अश्मन्त, अश्रुयस, अहित

ಮಂಗಲಕರವಾಗಿ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು ಅಥವಾ ಕೆಡುಕು ಸಂಭವಿಸುವುದು

ಈ ಕೆಲಸವನ್ನು ಆರಂಭಿಸುವ ಮುನ್ನವೇ ಅಮಂಗಲಕರ ಸೂಚನೆ ಸಿಕ್ಕ ಕಾರಣ ಅದನ್ನು ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ನಿಲ್ಲಿಸುವುದು ಒಳಿತು.
ಅನಿಷ್ಟ, ಅಮಂಗಲ, ಅಶುಭ, ಕೆಡುಕು
१७. संज्ञा / जातिवाचक संज्ञा
    संज्ञा / सजीव / वनस्पति / वृक्ष

अर्थ : एक जंगली वृक्ष जिसके फल बाल, कपड़े आदि धोने के काम आते हैं।

उदाहरण : उसके बगीचे में रीठा भी है।

पर्यायवाची : अरिष्टक, अरिष्टिका, अरीठा, कत, निर्मली, फलिन, रीठा, रीठी, वेणीग

ಒಂದು ಅಡವಿಯ ಮರದ ಕಾಯಿಯನ್ನು ಕೂದಲು ತೊಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಒಗೆಯುವ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ

ಅವನ ತೋಟದಲ್ಲಿ ಅಂಟವಾಳದ ಗಿಡಕೂಡ ಇದೆ.
ಅಂಟವಾಳದ ಗಿಡ ಹಾಗೂ ಅದರ ಕಾಯಿ

A tree of the genus Sapindus whose fruit is rich in saponin.

soapberry, soapberry tree
१८. संज्ञा / अवस्था

अर्थ : किसी अनिष्ट घटना से उत्पन्न होने वाली ऐसी स्थिति जिसमें बड़ी हानि हो सकती हो।

उदाहरण : संकट में दिमाग काम करना बंद कर देता है।

पर्यायवाची : अयोग, अलफ, अलहन, आँध, आपत्, आपत्ति, आपद, आपदा, आपद्, आफत, आफ़त, आवली, आसेब, कयामत, करवर, कहर, गजब, गज़ब, गर्दिश, ग़ज़ब, बला, मुजायका, मुसीबत, विपत्ति, विपदा, विषम, शामत, संकट, संकीर्ण

ಯಾವುದಾದರು ಅನಿಷ್ಟಕರವಾದ ಘಟನೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಸ್ಥಿತಿ ಅದರಿಂದ ದೊಡ್ಡದಾದಂತಹ ಹಾನಿಯುಂಟಾಗುತ್ತದೆ

ಸಂಕಟಕಷ್ಟದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬುದ್ಧಿಯು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ.
ಅನಿಷ್ಟ, ಆಪತ್ತು, ಇಕ್ಕಟ್ಟಾದ, ಇರುಕಾದ, ಕಷ್ಟ, ಕಷ್ಟದಾಯಕವಾದ, ತ್ರಾಸ, ದುಃಖ, ನೋವು, ವಿಷಮಸ್ಥಿತಿ, ಸಂಕಟ, ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ, ಹಾಲಾಹಲ

An unstable situation of extreme danger or difficulty.

They went bankrupt during the economic crisis.
crisis
१९. संज्ञा / जातिवाचक संज्ञा
    संज्ञा / सजीव / जन्तु / पक्षी

अर्थ : एक काला पक्षी जो कर्कश स्वर में बोलता है।

उदाहरण : कौआ पेड़ की डाल पर बैठकर काँव-काँव कर रहा है।

पर्यायवाची : अलि, आत्मघोष, करार, करारा, काक, काग, कागा, कौआ, कौवा, चिरंजीव, दिवाटन, द्विक, धूलिजंघ, धूलिजङ्घ, नगरीवक, प्रातर्भोक्ता, महालोभ, महालोल, लघुपाती, वृक, शक्रज, शक्रजात

ಒಂದು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಪಕ್ಷಿ ಕರ್ಕಶ ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ ಕೂಗುತ್ತದೆ

ಕಾಗೆಯು ಮರದ ಕೊಂಬೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ಕಾಕಾ ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತಿದೆ.
ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಪಕ್ಷಿ, ಕರಟಕ, ಕಾಕೆ, ಕಾಗೆ

Black birds having a raucous call.

crow
२०. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : कश्यप ऋषि का पुत्र।

उदाहरण : अरिष्टनेमी का जन्म विनिता के गर्भ से हुआ था।

पर्यायवाची : अरिष्ट ऋषि, अरिष्टनेमी

An imaginary being of myth or fable.

mythical being

अरिष्ट   विशेषण

१. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जो शुभ न हो।

उदाहरण : बिल्ली के द्वारा रास्ता काटा जाना अशुभ माना जाता है।

पर्यायवाची : अक्षेम, अमंगल, अमङ्गल, अमांगलिक, अमाङ्गलिक, अशुभ, दग्ध, मनहूस

Marked by or promising bad fortune.

Their business venture was doomed from the start.
An ill-fated business venture.
An ill-starred romance.
The unlucky prisoner was again put in irons.
doomed, ill-fated, ill-omened, ill-starred, unlucky
२. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जिसका कभी नाश न हो या सदा बना रहनेवाला।

उदाहरण : आत्मा अमर है।

पर्यायवाची : अक्षय, अक्षय्य, अक्षर, अक्षुण, अक्षुण्ण, अक्षुण्य, अखय, अखै, अच्युत, अनपाय, अनपायी, अनश्वर, अनष्ट, अनाश, अनाशवान, अनाशी, अनाश्य, अभंग, अभंगुर, अभङ्ग, अभङ्गुर, अमर, अमरणीय, अमृताक्षर, अयोनि, अविगत, अविनश्वर, अविनाशी, अविनासी, अविहड़, अविहर, अव्यय, नित्य, विभु, शाश्वत

Not subject to death.

immortal
मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।